تأثیر تمرکززدایی مالی بر رشد اقتصادی (مطالعه موردی استانهای ایران)

در این پژوهش جنبه های تأثیرگذاری تمرکززدایی مالی بر اقتصاد (مخصوصأ رشد اقتصادی) در کل و تأثیرگذاری آن بر رشد اقتصادی استانهای ایران به عنوان یک مطالعه موردی، بررسی شده است. مطالعات انجام گرفته شرایطی خاص و نیز منافع و هزینه های متفاوتی را برای اجرای این سیاست برشمرده اند. اما هیچ یک از مطالعات به طور واضح، مفید یا مضر بودن اجرای سیاست تمرکززدایی مالی را مشخص نمی سازند. زیرا تمرکززدایی مفهومی بسیار وسیع می باشد که بر جنبه های مختلف یک اقتصاد تأثیر می گذارد و مسایل مختلفی می تواند آن را تحت تاثیر قرار دهد. از جمله این مسایل می توان به نحوه اجرای سیاست مذکور و همچنین ویژگی های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در یک جامعه اشاره نمود. بنابراین نمی توان الگویی کلی برای اجرای سیاست تمرکززدایی در کشورهای مختلف ارایه نمود که بر پایه آن سطح مشخصی از تمرکززدایی در همه کشورها توصیه شود. در این پژوهش ابتدا شرایط و قواعد لازم برای اجرای سیاست تمرکززدایی مالی در کل بررسی شده، سپس به بررسی این شرایط و قواعد و شاخص های تمرکززدایی مالی در ایران پراخته شده است. بر این اساس برخی شرایط لازم برای اجرای سیاست مذکور معرفی شده اند. بررسی شرایط و شاخص های مربوطه در ایران نیز نشان دهنده؛ مساعد بودن برخی شرایط استانها برای اجرای این سیاست، وجود برخی محدودیتها به عنوان موانع اجرای آن (وجود منبع عظیم درآمدی نفت به عنوان بزرگترین مانع)، حرکت به سمت تمرکززدایی در بودجه و از جنبه مخارج و عدم حرکت به سمت تمرکززدایی درآمدی در سالهای اخیر می باشد. در آخر نیز با استفاده از یک مدل اقتصاد سنجی و روش pool data ، تأثیر سه شاخص از تمرکززدایی مالی بر رشد تولید ناخالص سرانه 24 استان ایران بین سالهای 1385-1379 برآورد شده است. نتایج این تخمین نشان دهنده تأثیر مثبت و معنی دار تمرکززدایی در بودجه و مخارج بر رشد اقتصادی استانهای ایران و نامشخص بودن تأثیر تمرکززدایی درآمدی بر آن می باشد. لذا بر اساس این پژوهش حرکت به سمت تمرکززدایی مالی در سالهای اخیر توأم با بهبود رشد اقتصادی استانهای ایران بوده است.